“Aquí te lo explicamos”: Análisis de las narrativas de clickbait y el CGU en las noticias de medios chilenos en Facebook
DOI:
https://doi.org/10.26441/RC24.1-2025-3810Palabras clave:
Clickbait, Facebook, Noticias, CGU, Medios socialesResumen
El objetivo de este estudio fue caracterizar las estrategias discursivas de clickbait en publicaciones de Facebook de los cinco medios periodísticos más confiables de Chile y sus correlaciones con la participación discursiva (seminalidad) de los usuarios. A través de un análisis de discurso cuantitativo con una matriz de indicadores narrativos de clickbait, se analizó una muestra de 4316 posts noticiosos. Los hallazgos revelaron que existió un 68% de uso de clickbait y la narrativa más frecuente fue la ausencia del dato más relevante. Sin embargo, solo las narrativas paralingüísticas y las preguntas dirigidas a las audiencias se vincularon con un aumento del CGU (contenido generado por el usuario). Por otro lado, las estrategias que menoscaban el contenido informativo se asociaron con una disminución de la participación. La investigación sugiere que la repetición y serialización de contenidos relevantes, los listados con viñetas y el uso de preguntas dirigidas a los usuarios son cuatro estrategias de clickbait informativas que podrían conciliar la necesidad de financiar las empresas periodísticas a través de los clics con la responsabilidad social de convertir las noticias en una conversación.
Métricas
Citas
Adornato, A. (2017). Mobile and social media journalism. A practical guide. Routledge. https://bit.ly/4cwIT DOI: https://doi.org/10.4135/9781506357126
Alves, L., Antunes, N., Agrici, O., Sousa, C. M., y Ramos, C. M. (2016). Click Bait: You Won’t Believe What Happens Next!. Fronteira: Journal of Social, Technological and Environmental Science, 5(2), 196-213. https://doi.org/10.21664/2238-8869.2016v5i2.p196-213 DOI: https://doi.org/10.21664/2238-8869.2016v5i2.p196-213
Asociación de Agencias de Medios (mayo 2024). Inversión publicitaria en medios. Chile. ANDA. https://bit.ly/3MesT96
Augé, M. (2000). Los no lugares. Espacios del anonimato. Una antropología de la sobremodernidad. Gedisa.
Barbrook, R. (2005). The Hi-Tech Gift Economy. First Monday, 3(12). https://doi.org/10.5210/fm.v3i12.631 DOI: https://doi.org/10.5210/fm.v3i12.631
Bazaco, Á., Redondo, M., y Sánchez-García, P. (2019). El clickbait, como estrategia del periodismo viral: concepto y metodología. Revista latina de comunicación social, (74), 94-115. https://doi.org/10.4185/RLCS-2019-1323 DOI: https://doi.org/10.4185/RLCS-2019-1323
Blom, J. y Hansen, K. (2015). Click bait: Forward-reference as lure in online news headlines. Journal of Pragmatics, 76, 87-100 https://doi.org/10.1016/j.pragma.2014.11.010 DOI: https://doi.org/10.1016/j.pragma.2014.11.010
Bravo Araujo, A., Serrano Puche, J., y Novoa Jaso, M. F. (2021). Uso del clickbait en los medios nativos digitales españoles. Un análisis de El Confidencial, El Español, eldiario. es y OK Diario. Dígitos. Revista de comunicación digital, 1(7), 185-210. http://dx.doi.org/10.7203/rd.v1i7.184 DOI: https://doi.org/10.7203/rd.v1i7.184
Callejo, J. y Fernández, C. (2021). Blockchain: la recomposició d’enllaços entre periodisme i audiència”. Comunicació: revista de recerca i d’anàlisi, 39(1), 81-100. http://dx.doi.org/10.2436/20.3008.01.216
Chaparro-Domínguez, M.A., Segado-Boj, F. y González-Aguilar, J.M. (2022). Análisis de las estrategias promocionales en Facebook de los diarios tradicionales y nativos digitales. Comunicação Mídia E Consumo, 19(56), 476-498. https://doi.org/10.18568/cmc.v19i56.2610 DOI: https://doi.org/10.18568/cmc.v19i56.2610
Chatterjee S., y Panmand M. (2022) Explaining and predicting click-baitiness and click-bait virality. Ind Manag Data Syst, 122(11), 2485–2507. https://doi.org/10.1108/IMDS-01-2022-0003 DOI: https://doi.org/10.1108/IMDS-01-2022-0003
Connolly-Ahern, C., Ahern, L. A., y Sevick Bortree, D. (2009). The effectiveness of stratified constructed week sampling for content analysis of electronic news source archives: AP Newswire, Business Wire, and PR Newswire. Journalism & Mass Communication Quarterly, 86(4), 862-883. https://doi.org/10.1177/1077699009086004 DOI: https://doi.org/10.1177/107769900908600409
Dao, B. (2024). The metaweb. The next level of the internet. CRC Press. DOI: https://doi.org/10.1201/9781003225102
Diez-Gracia, A., Sánchez-García, P., Palau-Sampio, D. y Sánchez-Sobradillo, I. (2024). Clickbait Contagion in International Quality Media: Tabloidisation and Information Gap to Attract Audiences. Social Sciences, 13(8) 1-13. https://doi.org/10.3390/socsci13080430 DOI: https://doi.org/10.3390/socsci13080430
Fakhruroji, M., Suryana, C., y Wahyudin, A. (2023). Clickbait journalism: Media logics in journalism practices on online media. Communicatus: Jurnal Ilmu komunikasi, 7(2), 229-244. https://doi.org/10.15575/cjik.v7i2 DOI: https://doi.org/10.15575/cjik.v7i2.28669
Fernández Medina, F. J., Proust, V., y Núñez-Mussa, E. (2018). Consumo incidental de noticias en un contexto de redes sociales y múltiples pantallas. Revista Ibérica de Sistemas e Tecnologias de Informação, (16), 308-320. https://www.risti.xyz/issues/ristie16.pdf
Flores-Vivar, J. M., y Zaharía, A. M. (2022). La praxis del «clickbait» y de The Trust Project: riesgos y retos en los diarios digitales españoles. Anàlisi, (Número especial), 5-23. https://doi.org/10.5565/rev/analisi.3463 DOI: https://doi.org/10.5565/rev/analisi.3463
Greene González, M. F., Barbosa Caro, E., y Gamarra Amprimo, R. E. (2024). Influencia del feedback de las audiencias en las decisiones editoriales de diarios digitales locales: un estudio comparado entre Chile, Perú y Colombia. Revista De Comunicación, 23(2), 143-170. https://doi.org/10.26441/RC23.2-2024-3490 DOI: https://doi.org/10.26441/RC23.2-2024-3490
Hagen, M., Fröbe, M., Jurk, A., y Potthast, M. (2022). Clickbait spoiling via question answering and passage retrieval. arXiv. https://doi.org/10.48550/arXiv.2203.10282 DOI: https://doi.org/10.18653/v1/2022.acl-long.484
Hendrickx, J. (2023). From newspapers to TikTok: social media journalism as the fourth wave of news production, diffusion and consumption. En M.C. Negreira-Rey, J. Vázquez-Herrero, J. Sixto-García, y X. López-García. (Eds.), Blurring Boundaries of Journalism in Digital Media: New Actors, Models and Practices (pp. 229-246). Springer International Publishing. https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-031-43926-1 DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-43926-1_16
Jung, A-K, Stieglitz, S, Kissmer, T., Mirbabaie, M., y Kroll, T. (2022). Click me…! The influence of clickbait on user engagement in social media and the role of digital nudging. PLoS ONE, 17(6), 1-22. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0266743 DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0266743
Kaplan, A., y Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media. Business horizons, 53(1), 59-68. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2009.09.003 DOI: https://doi.org/10.1016/j.bushor.2009.09.003
Kaushal, V. (2021). Clickbait-Credibility, Visual Attention, Propensity and Proliferation [Doctoral dissertation]. International Institute of Information Technology Hyderabad. bit.ly/4hjQFyF
Kaushal, V., y Vemuri, K. (2021). Clickbait-trust and credibility of digital news. IEEE Transactions on Technology and Society, 2(3), 146-154. http://doi.org/10.1109/TTS.2021.3073464 DOI: https://doi.org/10.1109/TTS.2021.3073464
Lischka, J. A., y Garz, M. (2023). Clickbait news and algorithmic curation: A game theory framework of the relation between journalism, users, and platforms. New Media & Society, 25(8), 2073-2094. https://doi.org/10.1177/14614448211027174 DOI: https://doi.org/10.1177/14614448211027174
Loewenstein, G. (1994). The psychology of curiosity: A review and reinterpretation. Psychological bulletin, 116(1), 75-98. https://psycnet.apa.org/buy/1994-41058-001 DOI: https://doi.org/10.1037//0033-2909.116.1.75
López-López, P. C., Martínez, P. C., y Oñate, P. (2022). Agenda melding y teorías de la comunicación: la construcción de la imagen de los actores políticos en las redes sociales. Cuadernos del Centro de Estudios en Diseño y Comunicación. Ensayos, (112), 23-39. https://doi.org/10.18682/cdc.vi112.4089 DOI: https://doi.org/10.18682/cdc.vi112.4089
McCombs, M., y Shaw, D. (1972). The agenda-setting function of mass media. Public opinion quarterly, 36(2), 176-187. https://doi.org/10.1086/267990 DOI: https://doi.org/10.1086/267990
Miranda Bustamante, M. (2023). Narrativas de la pandemia en Facebook: Estrategias discursivas para la seminalidad de las noticias. Estudios sobre el Mensaje Periodístico, 29(1), 155-164. https://doi.org/10.5209/esmp.80050 DOI: https://doi.org/10.5209/esmp.80050
Mitchelstein, E. y Boczkowski, P. (2018). Juventud, estatus y conexiones. Explicación del consumo incidental de noticias en redes sociales. Revista mexicana de opinión pública (24), 131-145 https://doi.org/10.22201/fcpys.24484911e.2018.24.61647 DOI: https://doi.org/10.22201/fcpys.24484911e.2018.24.61647
Mormol, P. (2019). ’I urge you to see this...’. Clickbait as one of the dominant features of contemporary online headlines. Social Communication, 5(2), 1-10. https://doi.org/10.2478/sc-2019-0004 DOI: https://doi.org/10.2478/sc-2019-0004
Moura, P., y Ribeiro, F. (2022). Clickbait no jornalismo desportivo: a caça ao clique em três sites portugueses. Cuadernos. info, (51), 72-92. https://doi.org/10.7764/cdi.51.27741 DOI: https://doi.org/10.7764/cdi.51.27741
Mukherjee, P., Dutta, S., y De Bruyn, A. (2022). Did clickbait crack the code on virality?. Journal of the Academy of Marketing Science, 50(3), 482-502. https://doi.org/10.1007/s11747-021-00830-x DOI: https://doi.org/10.1007/s11747-021-00830-x
Nador, A. (25 de junio de 2023). Facebook sigue siendo la red social más usada en el mundo, pero pasa por un declive. El Mercurio. https://digital.elmercurio.com/2023/06/25/A/EO4A2809
Naeem, M., y Ozuem, W. (2022). Understanding the different types of UGC participants and social context for fashion brands: insights from social media platforms. Qualitative Market Research: An International Journal, 25(2), 181-204. https://doi.org/10.1108/QMR-02-2021-0028 DOI: https://doi.org/10.1108/QMR-02-2021-0028
Naeem, B., Khan, A., Beg, M. O., y Mujtaba, H. (2020). A deep learning framework for clickbait detection on social area network using natural language cues. Journal of Computational Social Science, 3(1), 231-243. https://doi.org/10.1007/s42001-020-00063-y DOI: https://doi.org/10.1007/s42001-020-00063-y
Newman, N., Fletcher, R., Eddy, K., Robertson, C. y Kleis Nielsen, R. (2023). Reuters digital news report. https://bit.ly/4aFUgEB
Pengnate, S. F., Chen, Jeffrey y Young, Alex (2021). Effects of Clickbait Headlines on User Responses: An Empirical Investigation. Journal of International Technology and Information Management, 30(3), 1-18 https://doi.org/10.58729/1941-6679.1440 DOI: https://doi.org/10.58729/1941-6679.1440
Peña Salas, J. (2020). El clickbait y su influencia en la modificación de la estructura de la noticia en el Perú. Correspondencias & análisis, (12), 293-326. https://doi.org/10.24265/cian.2020.n12.12 DOI: https://doi.org/10.24265/cian.2020.n12.12
Potthast, M., Gollub, T., Komlossy, K., Schuster, S., Wiegmann, M., Garcés Fernandez, E. P., Hagen, M., y Stein, B. (2018a). Crowdsourcing a large corpus of clickbait on Twitter Proceedings of the 27th international conference on computational linguistics, Estados Unidos, 1498-1507. https://aclanthology.org/C18-1127/
Potthast, M., Gollub, T., Hagen, M., y Stein, B. (2018b). The clickbait challenge 2017: Towards a regression model for clickbait strength. arXiv. https://doi.org/10.48550/arXiv.1812.10847
ProChile (2 de abril de 2012). Los chilenos lideran uso mundial de Facebook. https://acceso.prochile.cl/noticia/los-chilenos-lideran-uso-mundial-de-facebook/
Robles Ávila, S. (2020). Forma y función del titular clickbait. En L. Hernando Cuadrado, y M.A Penas Ibáñez (Eds.), Análisis del discurso y registros del habla (pp. 249-272). Vervuert Verlagsgesellschaft. https://bit.ly/40GRU3G DOI: https://doi.org/10.31819/9783968690667-011
Sayago, S. (2014). El análisis del discurso como técnica de investigación cualitativa y cuantitativa en las ciencias sociales. Cinta de moebio, (49), 1-10. http://dx.doi.org/10.4067/S0717-554X2014000100001 DOI: https://doi.org/10.4067/S0717-554X2014000100001
Scott, K. (2023). “Deceptive” clickbait headlines: Relevance, intentions, and lies. Journal of Pragmatics, 218, 71-82. https://doi.org/10.1016/j.pragma.2023.10.004 DOI: https://doi.org/10.1016/j.pragma.2023.10.004
Scott, K. (2021). You won't believe what's in this paper! Clickbait, relevance and the curiosity gap. Journal of pragmatics, 175, 53-66. https://doi.org/10.1016/j.pragma.2020.12.023 DOI: https://doi.org/10.1016/j.pragma.2020.12.023
Shaw, D., McCombs, M., Weaver, D. y Hamm, B. (1999). Individuals, groups, and agenda melding: a theory of social dissonance. International Journal of Public Opinion Research, 11(1), 2–24, https://doi.org/10.1093/ijpor/11.1.2 DOI: https://doi.org/10.1093/ijpor/11.1.2
The jamovi project (2021). Jamovi. (Version 1.6) [Computer Software]. https://www.jamovi.org.
Wojtowicz, Z., y Loewenstein, G. (2020). Curiosity and the economics of attention. Current Opinion in Behavioral Sciences, 35, 135-140. https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2020.09.002 DOI: https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2020.09.002
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2025 Revista de Comunicación

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-NoComercial-SinDerivadas 4.0.